Weet je het nog? Vorig jaar zomer lieten we weten dat je als weggebruiker nu altijd de maximum toegestane snelheid in je navigatieapp kunt zien. Dankzij de data die RWS nu levert. Maar je hebt niets aan een bestand met maximum snelheden als je niet weet waar de wegen lopen waar deze snelheid geldt. Daarom wordt het Nationaal Wegenbestand (NWB) als “onderligger” gebruikt. Stan Banach (productowner bij CIV) en Eric van der Ster (programmamanager NWB bij NDW) zijn dagelijks bezig om het NWB te verrijken en zij vertellen hoe het NWB gebruikt wordt.

NWB, NDW, RWS: hoe zit dat?
Het is binnen Rijkswaterstaat vrij normaal om met afkortingen om de oren geslagen te worden, maar voor wie ze niet kent eerst de uitleg. NWB staat voor het Nationaal Wegenbestand. Het NWB bestaat sinds de jaren ‘80 en is sinds kort een samenwerking van wegbeheerders en gebruikers van wegendata. Het doel: het kunnen beschikken over een open wegenbestand voor toepassingen in mobiliteit, omgevingskwaliteit en openbare orde en veiligheid. De productie is bij Rijkswaterstaat belegd, en wel bij de CIV-afdeling DOA (Data, Ontwikkeling & Advies). De afgelopen jaren is in het NWB samenwerkingsverband gewerkt aan kwalitatieve verbetering van het NWB ten behoeve van nieuwe toepassingen. Het samenwerkingsverband op NWB is geborgd in de structuur van het samenwerkingsverband NDW (Nationale Database Wegverkeersgegevens).

Toepassingen van het NWB
Theo Koster, projectmanager Data Top 15 van het programma Talking Traffic, werkt met zijn scrumteams aan het verbeteren en beschikbaar stellen van verkeersdata bij Rijkswaterstaat. De maximumsnelheden zijn er daar eentje van. Theo: ‘Door nauwkeurige data te leveren aan de serviceproviders van navigatiesystemen is de weggebruiker goed geïnformeerd en dat verbetert de veiligheid en doorstroming op de weg.’ Door het koppelen van de data aan het NWB zijn er nog veel meer toepassingen mogelijk. Stan Banach vertelt welke: ‘Je kunt denken aan het maken van geluidsberekeningen door de gemeente of provincie. Ook is het belangrijk voor het maken van verkeersmodellen en onderzoeken naar verkeersveiligheid. 

Data inwinnen
Hoe weten we zeker dat de data in NWB klopt? Eric van der Ster legt uit: ‘We gebruiken meerdere bronnen. Voor de productie wordt gebruik gemaakt van de wettelijke basisregistraties en de data die door wegbeheerders direct aangeleverd wordt. Ook het bordenbestand waartoe het ministerie van I&W opdracht heeft gegeven zou zo’n bron kunnen zijn, maar dit moet zich nog verder ontwikkelen. Door de basisregistraties te gebruiken zorgen we voor een herleidbare en meetbare kwaliteit.’ 

Verkeersbesluiten niet meer handmatig overnemen
Hoewel de verkeersbesluiten voor snelheden weliswaar de hoofdbron zijn, betreft dit nog wel handwerk. Stan: ‘Maandelijks worden zo’n 25 verkeersbesluiten gepubliceerd, maar dit is een tekstbestand. We moeten de tekst handmatig omzetten tot data, dat doet een marktpartij voor ons. Dit najaar vindt er in opdracht van het Ministerie van Infrastructuur en Waterstaat een proof of concept plaats waarbij we kijken of de invoer van verkeersbesluiten direct in een “dataproof” variant kan, zodat het handwerk achterwege kan blijven.’

Betrouwbaarheid
De vraag die opkomt is: hoe betrouwbaar zijn de maximumsnelheden in het NWB? Eric: ‘Foutloze data bestaat niet. In het NWB is 150.000 kilometer weg opgenomen, dat zijn meer dan een miljoen wegvakken. Stel dat slechts 1% afwijkt, dan is dit nog steeds een hoog aantal. De kwaliteit moet je daarom altijd blijven controleren en publiceren, dan weten de gebruikers wat ze met de data kunnen. Feedback van gebruikers is cruciaal om prioriteiten te bepalen. Het lastige is dat er geen bron is met absolute waarheid voor verkeerskundige kenmerken zoals maximum snelheden. Vergelijken met andere datasets kan, maar verschilanalyses op grote schaal leveren altijd “false positives” op. Je hebt zeker minimaal twee andere bronnen nodig. Die ook nog eens gelijkwaardig zijn qua actualiteit.’ 

Ontwikkelingen de komende tijd
Feedback die is gegeven op maximum snelheden is dat de data gebruiksvriendelijker kan. Daarom worden binnenkort een aantal datastromen bij elkaar gevoegd: maximumsnelheden, adviessnelheden en wisselende maximumsnelheden op spitsstroken. Stan vertelt waarom: ‘We geven hiermee gehoor aan een verzoek van de serviceproviders. Het maakt de data eenvoudiger toepasbaar.’ Eric vult hier nog op aan dat er daarnaast een grote verandering voor het NWB op stapel staat, waarbij alle wegen opnieuw automatisch worden bekeken, gecontroleerd en eventueel aangepast worden op de kaart. Hiervoor gebruiken we de Basisregistratie Grootschalige Topografie. Zodat de exacte locatie van een wegvak nauwkeuriger wordt: belangrijk voor bijvoorbeeld het maken van geluidsberekeningen. 

Uniek in z’n soort
Blijven innoveren is noodzaak, maar tegelijkertijd is het goed om je te realiseren dat we als Nederland al veel goed op orde hebben en een drive hebben voor doorontwikkeling. ‘Ik ben er trots op dat we als Nederland zoveel data beschikbaar hebben die we in samenwerking met wegbeheerders gerealiseerd hebben.’ zegt Eric. Waarna Stan aanvult: ‘Zo leveren we nu bronbestanden voor allerlei toepassingen en producten. Iedereen maakt daar, zonder dat hij dat misschien weet, gebruik van.’ 

Rijkswaterstaat als betrouwbare dataleverancier
Waar Theo voornamelijk trots op is, is de volgende stap die gezet wordt in de transitie: ‘Waar RWS in het verleden simpel gezegd asfalt aan het leggen was, ontstond de laatste jaren het besef dat we ook dataleverancier moesten worden.’ Eric vult aan: ‘Open data is meer dan een bijproduct van een proces.  Open data is een manier om je taak uit te voeren. In de context van digitalisering is dat geen keuze, maar een verandering van een manier van werken. Die fase gaan we nu in.’  Theo: ‘Dat zit goed tussen onze oren.  Zo goed zelfs dat iedereen zich nu begint te realiseren dat het bij onze taak hoort om onszelf verder te verbeteren: van best effort naar een gegarandeerde kwaliteit. In het project Data Top 15 werken we ook aan de monitoring van die kwaliteit, zodat we zichtbaar kunnen aantonen dat we alles goed op orde hebben.’
 
Over het project Data Top 15
Rijkswaterstaat wisselt betrouwbare en toepasbare verkeersdata uit die omgezet wordt in actuele verkeersinformatie voor weggebruikers. Zo wordt het verkeer veiliger, schoner en slimmer. Het project Data Top 15 is onderdeel van het programma Talking Traffic en draagt bij aan de smart mobility ambitie van Rijkswaterstaat. Kijk voor meer informatie op de intranetpagina Data Top 15.